Farkındalık

İnsanlar yatırımlar, sağlık ve yasal konular hakkında karar verirken mümkün olduğunca objektif olmak için finans yöneticilerine, doktorlara ve avukatlara güveniyor, ancak yeni bir araştırmadan elde edilen bulgular, beklenmedik bir faktörün bu seçimleri etkileyebileceğini gösteriyor.

Bir dizi deneyde araştırmacılar, bir ofis binasında daha yüksek katlarda bulunan kişilerin finansal risk almaya daha istekli olduğunu ortaya çıkardı.

Miami Üniversitesi’ndeki işletme okulunda pazarlama Yardımcı Doçenti olan baş yazar Sina Esteky, “Yüksekliği artırdığınızda, güç duygusu üzerinde bilinçaltı bir etki olur.” Diyor. “Bu yüksek güç hissi, daha fazla risk arayan davranışla sonuçlanır.”

Bir pilot çalışmada, araştırmacılar, dünya çapında 500 milyar doları aşan varlıkları oluşturan 3.000’den fazla hedge fonundan gelen verileri analiz ettiler. Fonun oynaklık seviyesini, firmanın birinci kattan 96. kata kadar değişen taban seviyesiyle ilişkilendirdiler. Araştırmacılar, artan yükseliş ile fonun oynaklığı arasında hafif ama anlamlı bir ilişki buldular.

Esteky’nin ekibi ayrıca, katılımcılardan yüksek bir binanın cam asansöründe inerken veya çıkarken bir bahis kararı vermelerinin istendiği deneyler yaptı. 72. kata çıkan katılımcıların, küçük veya önemli bir kazançla sonuçlanabilecek riskli piyangoyu seçme olasılıkları daha yüksek olurken, asansör ile aşağı doğru inenler ise risk’in daha düşük olduğu tercihlerde bulundular.

Başka bir deneyde, katılımcılar bir üniversite binasının ya zemin katında ya da üçüncü katındaydılar ve farklı risk ve getiri seviyelerine sahip 10 karar vermeleri istendi. Yine araştırmacılar, üçüncü kattaki katılımcıların zemin kattaki meslektaşlarına göre daha sık riskli seçenekleri tercih ettiğini gördü. Bu davranışın nedenini daha iyi anlamak için, katılımcılar bir dizi bitmemiş kelimeyi tamamladılar ve üçüncü kattaki kişilerin, zemin kattaki katılımcılardan daha fazla güçle ilgili kelimeler yaratma olasılıkları daha yüksekti. Araştırmacılar, artan güçle ilgili düşüncelerin, yükselmenin risk tercihlerini nasıl etkilediğini açıklayabileceğine inanıyor.

Esteky, bir ofis binasının yükseltilmesinin, bazı hedge fon yöneticilerinin Bitcoin gibi riskli varlıklara, bir kripto para birimine ve oldukça değişken olan dünya çapındaki ödeme sistemine yatırım yapmaya istekli olmasının bir nedeni olabileceğini öne sürüyor. Esteky, bu çalışmanın finansal kararlarla sınırlı olmasına rağmen, daha ileri çalışmaların, yükselmenin bilinçaltı etkisinin, hastalar için tedavi planları seçen doktorlar gibi diğer profesyonelleri etkileyip etkilemediğini gösterebileceğini söylüyor. Başka bir deneyde, insanların bir binada daha yüksekteyken tanıdık olmayan bir meyveyi deneyerek duyusal risk almaya daha açık olduklarını keşfetti.

Esteky, bu bulguların sonuçları, rasyonel seçimler yapmak için kendilerine veya ücretli uzmanlara güvenen tüketiciler için rahatsız edici olsa da, katılımcılara zemin seviyesinin davranışı etkilediği konusunda bilgi verildiğinde yükselme etkisi ortadan kalktı, diye açıklıyor. Etki aynı zamanda, örneğin pencere görünümü olmayan kabinlerde olduğu gibi, insanlar daha yüksek bir kat seviyesinde olduklarını göremedikleri zaman da ortadan kalktı.

Esteky, “Önemli ders, insanlar yükselmenin potansiyel etkisinin farkına vardığında, etkinin ortadan kalkıp gerçekleşmemesidir” diyor. “Beyin, ince durumsal faktörlere karşı çok hassastır, ancak aynı zamanda bu tür etkileri düzeltmede gerçekten iyidir, bu nedenle farkındalık kararlarımızda daha rasyonel olmamıza yardımcı olabilir.”