Başladığımız Yere Döneceğiz

Selam olsun siz satır dostlarına. Her yeni günün yeni güzelliklere vesile olmasını dileyerek tükettiğimiz bir yaşam döngüsü içerisindeyiz. Dileklerimizin hayat bulması için nasıl bir çaba sarf ettiğimiz ayrı bir muamma.

Yakın tarihlerin gündemlerine bakıldığında temelde aynı olgunun yer aldığını düşünüyorum. Doyumsuzluk, hırs, açgözlülük…

Sanırım satış ve pazarlama uzmanları yeni teknikler geliştirdiler. Örneğin bir ürüne zam geleceği haberini abartarak duyurduğunuzda o ürüne akın eden alıcılar kâr ettiklerini zannederken esasen kâr ettiriyorlar ve piyasanın dengesini derinden sarsıyorlar.

Örneğin; çay müdavimlerini üzen haberler arasında yer aldı, bu ürüne gelecek zam haberi. Marketler raflarındaki ürünleri saklama derdine düşerken, buna sitem eden vatandaşlar bir yılda tüketecekleri çayı bir saatte alma savaşına girdi.

Kadın, erkek, genç, yaşlı, çoluk, çocuk demeden yağmalama edasıyla istifler yapıldı.

Gelen zam rakamına bakıldığında bunca zahmete “değer miydi?” diye düşünmeden edemedim.

Her gece ucuz benzin alma kampanyalarını da unutmamak gerek. Bir depo benzin alabilmek için oluşturulan uzun kuyruklar ve hatta ağzı açık bidonlara doldurularak istiflenen benzinler kimlere ne kadar kâr ettirdi; anlayabilmiş değilim.

Doğruluğu ne kadardır bilinmez, fakat bir hikaye aklıma takıldı. Kobra etkisi…

Nedir bu kobra etkisi?

Vaktiyle, İngiliz Hükümeti, Hindistan yönetimini elinde tuttuğu dönemde kobralardan çok çeker ve kobralara karşı savaş başlatır. Ne var ki İngilizler yılanlarla haşır neşir oldukça daha çok İngiliz kobra zehiriyle tanışır.

Bunu fark eden “zeki” bir İngiliz “neden biz uğraşıyoruz? Kobra kafası getiren her Hintliye ödül verelim, olsun bitsin” der. Bunun üzerine kampanya başlar. Başlarda gerçekten kobraların sayısı azalır; ancak zor koşullara muhteşem uyumları ile bilinen Hintliler; “Madem bunlar her ölü yılana para veriyor, o zaman biz bu kobraları besleyelim üretelim. Hem kim koşacak kobra peşinde?” derler. Bu fikirle yola çıkan Hintliler kobra çiftlikleri kurarak yılanları üretirler ve paraya para demezler.

Bu durumu fark edip aptal yerine konulduklarını anlayan İngilizler, hem daha fazla kobra üretilmesin, hem de zekâları ile daha fazla alay edilmesin diye kobra başına para verme kampanyasını durdurdular.

Tabii Hintliler de kobraların para etmediğini görünce, kobraları besleyerek kaynak ve vakit harcamak istemezler ve tüm çiftliklerdeki kobralar salınır. Böylece ortam başlangıç durumundan daha çok kobraya sahip olur.

Doğal ortamlarında da çoğalmaya devam eden kobraların popülasyonu iyiden iyiye artar. İngilizlerin kontrol stratejisi de böylece ters teper.

O günden beri bu tür kontrol altına alınması hedeflenirken yaşanılan, beklenmeyen etkisi nedeniyle ters tepen olayların olduğu vakalar için “Kobra Etkisi” tabiri kullanılır.

Gıdadan giyime, taşınır taşınmaz mallara, hayatın her alanında ve hatta siyasi tercih ve mesailerimizde bir şeylerin etkisinde kalıyoruz gibi. Başladığımız yere döneceğimiz anı bekleyenlere selam olsun…