Koku Alma Duyusu

Değerli okurlarımız,
Bu hafta sizlerle koku alma duyusu ve kokunun insan hayatındaki önemi hakkında Northwestern üniversitesi tarafından yapılan bir çalışmayı paylaşmak istiyorum.

Kokular, Marcel Proust ve onun sevgili Madeleine’inin edebiyatta kutsadığı bir deneyim olan güçlü hatıraları çağrıştırıyor.
Beynin, kokuların bu anıları bu kadar güçlü bir şekilde ortaya çıkarmasını nasıl sağladığına dair sinirsel bir temeli tanımlayan ilk makale. Makale, beyindeki hafızanın merkezi olan hipokampüs ile insanlarda koku alma alanları arasında benzersiz bir bağlantı olduğunu göstermektedir.

Bu yeni araştırma, beyindeki hafıza alanlarına koku alma yoluyla ayrıcalıklı erişim için nörobiyolojik bir temel önermektedir. Çalışma görsel, işitsel, dokunma ve koku gibi birincil duyu alanları ile hipokampus arasındaki bağlantıları karşılaştırıyor. Kokunun en güçlü bağlantıya sahip olduğuna dair bilgiyi bize aktarıyor. Kokudan hipokampüse giden bir süper otoban varmış gibi.

Northwestern Üniversitesi Feinberg Tıp Fakültesi’nde nöroloji profesörü yardımcısı Christina Zelano, “Evrim sırasında, insanlar bellek ağlarına erişimi yeniden düzenleyen neokorteksin derin bir genişlemesini yaşadılar” dedi.

“Görme, işitme ve dokunma, neokorteks genişledikçe, hipokampüse doğrudan değil, aracı-ilişki korteksi yoluyla bağlanırken, beyinde yeniden yönlendiriliyor. Elde ettiğimiz verilerimiz, koku alma işleminin bu yeniden yönlendirmeden geçmediğini ve bunun yerine hipokampusa doğrudan erişimi koruduğunu gösteriyor. ”

4 Mart’ta Progress in Neurobiology dergisinde “İnsan hipokampal bağlanabilirliği diğer duyusal sistemlere göre koku alma açısından daha güçlüdür.” başlıklı bir makale yayınlandı.

Zelano, COVID-19’daki epidemik koku kaybı araştırmayı daha acil hale getirmiştir. COVID-19’da koku kaybı epidemik hale geldi ve kokuların beynimizin anıları, bilişi ve daha fazlasını nasıl etkilediğini anlamak her zamankinden daha önemli oldu.

Ayrıca Zelona, “COVID ile ilişkili koku kaybının nedenini daha iyi anlamak, kaybın ciddiyetini teşhis etmek ve tedavileri geliştirmek için koku alma sistemini daha iyi anlamaya acil bir ihtiyaç var.” Dedi. Nöroloji araştırma Yardımcı Doçenti Guangyu Zhou, “Çalışmamız, koku, koku kaybı ve gelecekteki tedaviler konusundaki anlayışımızın üzerine inşa edildiği temel araştırma biliminin bir örneğidir.” Diyerek açıklama hakkında bilgi verdi.

Aşağıda Zelano ile koku alma duyusunun önemi, koku alma araştırmaları ve COVID-19 ile bağlantının önemi hakkında bir Soru-Cevap yer almaktadır.

Kokular neden bu kadar canlı anıları çağrıştırıyor?
“Bu, insan deneyiminin kalıcı bir gizemi oldu. Neredeyse herkes, bir nesne kokusuyla başka bir zamana ve yere götürüldü, görüntülerin veya seslerin nadiren uyandırdığı bir deneyim. Yine de nedenini bilmiyoruz. Çalışma, beynin ikincil kısımlarının hafıza kısımlarına diğer duyulardan daha güçlü bir şekilde bağlandığını buldu. Bu, bulmacanın önemli bir parçası, insanlarda çarpıcı bir bulgudur. Sonuçlarımızın gelecekteki araştırmaların bu gizemi çözmesine yardımcı olacağına inanıyoruz.”

Koku araştırmasının COVID-19 ile ilişkisi nedir?
“COVID-19 salgını, koku araştırmalarına yenilenmiş bir odaklanma ve aciliyet getirdi. Çalışmamız COVID koku kaybını doğrudan ele almamakla birlikte, kokunun hayatımız için neden önemli olduğunun önemli bir yönüne değiniyor. Kokular hafızanın derin bir parçasıdır ve kokular bizi hayatımızdaki özellikle önemli anılara bağlar, çoğu zaman da birbiriyle bağlantılı sevdiklerinize. Doğranmış taze maydanoz kokusu bir büyükannenin yemek pişirmesini çağrıştırabilir veya bir puro kokusu bir büyükbabanın varlığını çağrıştırabilir. Kokular bizi bu insanların varlığına geri götüren önemli anılara bağlar. ”

Depresyon ve düşük yaşam kalitesi ile bağlantılı koku kaybı “Koku duyusunun kaybı, etkisi açısından hafife alınır. Yaşam kalitesi üzerinde derin olumsuz etkileri vardır ve birçok insan bunu deneyimleyene kadar bunu hafife alır. Koku kaybı, depresyon ve düşük yaşam kalitesi ile oldukça ilişkilidir.

“COVID nedeniyle koku alma duyusunu kaybeden çoğu insan onu geri kazanıyor, ancak zaman çerçevesi büyük ölçüde değişiyor ve bazılarında kalıcı kayıp gibi görünen şeyler olabiliyor. Koku kaybını anlamak, sırayla, üzerinde çalışılmamış bu duyu sisteminin temel sinirsel işlemlerinin araştırılmasını gerektirir.

“Bizimki gibi araştırmalar, nihayetinde müdahaleler üzerinde çeviri çalışmalarına temel sağlamak amacıyla beynin koku alma kısımlarının anlaşılmasını ileriye taşıyor.”