Kış Aylarının Vazgeçilmez Baharatı

Merhaba değerli okurlar. Bu haftaki yazımda sizlere, kokusuyla, aroması ve görüntüsüyle mutfaklarımızın vazgeçilmezi, kış aylarında kendini sıkça hatırlatan, zencefililer familyasından olan zencefil ve faydalarından bahsedeceğim.

Görüntüsü kozalağa benzeyen zencefil, Güneydoğu Asya kökenli, çiçekli bir bitki türüdür. Genellikle Hindistan, Endonezya, Avustralya ve Japonya gibi tropik ya da yarı tropik iklimlerde yetişir. Gövdenin yeraltı kısmı baharat olarak kullanılan kısımdır.

Zencefilin insan sağlığına faydaları ve ne gibi hastalıklara şifa olduğundan bahsedelim. İçerik olarak oldukça zengin olan zencefilin %80 su, %2 protein, %1 yağ, % 12 nişasta, kalsiyum, Demir, fosfor, B ve C vitamini içerir. Aynı zamanda zencefil karbonhidratlar, lif ve protein açısından da oldukça zengindir. Mineraller bakımından Demir, potasyum, magnezyum, fosfor, sodyum ve çinko barındırır. C vitamini, B6 vitamini, folat, riboflavin ve nisain içermektedir. Ayrıca içerisinde Pantotenik asit, Beta-karoten, kurkumin, kafeik asit ve salisilat gibi birçok flavonoidler, antienflamatuar ve antioksidan bileşikler barındırır.

Genellikle taze, kurutulmuş, toz haline getirilmiş, ekstratı alınmış şekilde tüketilir. Öksürük şuruplarında tat vermek için de kullanılır. Zencefil, geleneksel tıp ve alternatif tıpta uzun yıllar kullanılmış şifalı bitkilerden biridir. Zencefilin insan sağlığına faydalarından çoğunluğu içeriğinde gingerol adı verilen aktif bir bileşenden kaynaklıdır. Zencefil soğuk algınlığı grip gibi hastalıklar ve enfeksiyonlarla savaşmak için etkilidir. Mideyi yatıştırmaya yardımcıdır ve mide bulantısını hafifletir. Hamilelik bulantısı, taşıt tutması, deniz tutması vb. gibi mide bulantıları ve kusmalara iyi geldiği bilinmektedir. Sindirim sürecini kolaylaştırıcı etkisi vardır ve yemekten sonra yükselen şeker seviyesini dengede tutar.

Zencefilin %40 oranında mide şişkinliğine ve hazımsızlığa yardımcı olduğu gözlemlenmiştir ve ülser ve reflü hastalıklarında rahatlatıcı etkisi olduğu bilinmektedir. Bağırsaklarda ve midede gaz oluşumunu önler ve oluşan gazı sağlıklı bir şekilde dışarı atmaya yardımcıdır. Zencefil kemoterapi alımından sonra oluşan mide bulantısı ve kusma durumlarına iyi geldiği bilinmektedir. Anti inflamatuar özelliğinden dolayı zencefil, solunum yolu hastalıklarını tedavi etmek için geleneksel bir ilaç olarak kullanılmaktadır. Özellikle astım hastalığında yüksek oranda rahatlatma etkisi vardır. Aşırı kilo sorunlarında kalori yakımına ve açlığı azaltmaya yardımcı olur ve kilo vermenize yardımcıdır.

Zencefil karaciğer dostudur, karaciğerde aşırı yağlanma, tüberküloz gibi rahatsızlıklarda etkilidir ve karaciğer hastalıklarına karşı koruyucu etki gösterir. Zencefildeki gingerol gibi organik bileşikler, kanser türlerinin önlenmesinde yardımcıdır. Özellikle meme kanseri, cilt kanseri, kolon kanseri, yumurtalık kanseri gibi kanser türlerinde tedaviye yardımcıdır. Zencefil üzerinde yapılan araştırmalarda kanserli yumurta hücrelerinin sayısını azaltıp, tümörlerin küçülmesine yardımcı olduğu gözlemlenmiştir. Zencefil beyin fonksiyonlarını geliştirici özelliğinden dolayı Alzheimer,  bunama, Parkinson gibi hastalıkların başlangıcını önler ve oksidatif stres ve iltihaplanmayı azaltır. Zencefil LDL kolesterol seviyesini düşürerek, HDL kolesterol seviyesini arttırır ve Kardiyovasküler sağlığı koruma etkisi vardır.

Zencefil mantar enfeksiyonlarına karşı etkili bitki olduğu gözlemlenmiştir. Antiseptik özelliğinden dolayı mide ve bağırsak enfeksiyonlarına aynı zamanda gıda zehirlenmeleri gibi durumlarda rahatlatıcı etkisi vardır. Ağrı kesici özelliği ve iltihaplanmaları hafiflettiği bilinmektedir. Regl dönemi kramplarında ve sancılarında etkileri vardır. Erkeklerde sperm sayısını arttırdığı bilinmektedir.

Farklı bir aroması olan zencefil, gazoz, şarap, turşu ve reçel yapımlarında da kullanılır. Zencefil Kan damarlarını açarak kalbi canlandırır ve solunum yollarını açıcı ve rahatlatıcı etkisi vardır. Zencefil diş ve diş eti hastalıklarına iyi geldiği bilinmektedir. Salya üretimini arttırır bakterilerin oluşumunu engeller. Zencefil iştah açıcı, antiseptik,  gaz söktürücü, sindirimi düzenleyici, solunum yollarını açıcı ve toksin attırıcı etkileriyle de bilinmektedir.

Her bitkinin insan sağlığına faydalı bileşenleri olduğu kadar, zararlı bileşenleri de vardır. Bu nedenle güvenilir tesislerde ayrıştırılarak, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına uygun üretilmiş ve onay alınmış şekilde kullanılmasını tavsiye ederim.

Değerli okurlar bu hafta da sizlere, genellikle varlığını kışın hatırlatan, birçok mutfakların vazgeçilmez baharatı, geleneksel ve alternatif tıbbın vazgeçilmez şifalı bitkisi zencefil ve faydalarından bahsettim. Haftaya doğanın farklı bir mucizesi ile buluşmak dileğiyle, sağlıkla kalın hoşça kalın.