Empati ve Mutluluk

‘’İnsan acı duyabiliyorsa canlıdır. Başkasının acısını duyabiliyorsa insandır.’’ (Tolstoy)

Empati; kişinin kendisini karşısındaki kişinin yerine koyması, karşısındakinin hissettiklerini ya da düşündüklerini anlayabilme yetisi olarak tanımlanabilir. Sağlıklı ve etkili iletişim, insanı diğer canlılardan ayıran en önemli hususlardandır. Empati ise iletişimdeki en temel faktörlerdendir. Empatinin farklı şekillerde sınıflandırılması yapılmaktadır. Daniel Goleman ise empatiyi liderlik açısından  üç kısma ayırmaktadır:

Bilişsel Empati: Kişinin bakış açısını anlama becerisidir. Kişilerin, çevresindeki kişilerle olumlu iletişim kurması için gerekli olan niteliklerden birisidir. Birçok kişinin düşündüğünün aksine bilişsel empati, insanların duygularını doğrudan hissetmesinden çok, onlar hakkında kafa yormasını gerektirir. Örneklendirecek olsak hani Adana da insanları yakan güneşe “senin anana bacına yapsalar hoşuna gider mi?” Karikatürünü kullanırdım sanırım.

Duygusal Empati: Korteksin altında yer alan ve derinlemesine düşünmeden hızla hissetmeyi sağlayan, beynin evrim öncesi bölümlerinden amigdala, hipotalamus, hipokampus ve orbitofrontal korteksin yönetimindedir. Bu merkezler başkasının duygusal durumunun bize yansımasını sağlar. Buna da en iyi fotoğrafik örneği, bebeği aşı olurken ağlayan anne olarak verebilirim herhalde.

Empatik İlgi: Duygusal  empatiyle yakından ilişkili olup insanların sizin için besledikleri duyguları anlamanızı sağlar. Ayrıca insanların sizden beklentilerini gösterir. Doktorunuz, eşiniz ve patronunuzda olmasını isteyeceğiniz bir beceridir.

Her insanın kendini ve dış dünyayı kendine özgü bir biçimde anladığı, anlamlandırdığı fenemolojik yaklaşım mevcuttur. Çevremizde karşılaşmış olduğumuz olaylara karşı kendi perspektifimizden, fenemolojik alanımızdan bakarsak; kişilerin ne düşündüğünü öğrenme adına çaba sarf etmezsek, olayların çözümlemesini doğru bir şekilde yapamayız. ‘’Hepimiz dünyayı gerçekte olduğu gibi değil, kendi ön yargılı algılarımız vasıtasıyla gözlemleriz. Dolayısıyla gerçekten bilebileceğimiz tek şey kendinizsinizdir.’’ diyor Adam Fawer. Yaşanılan olaylarda düşüncelerimizin, eylemlerimizin sebep ve sonuçlarını bilebilirken, karşı tarafın düşüncelerini Adam Fawer’in Empati kitabındaki gibi zihin okuma şeklinde bilmemiz mümkün olmasa da sağlıklı ve etkili iletişim için, kişinin mevcut düşüncesinin, hal ve hareketlerinin altında yatan nedeni öğrenmek esas olmalıdır.

Nitekim, İzmir depreminde 91 saat enkaz altında kaldıktan sonra mucizevi bir şekilde hayata dönen Ayda bebeğin hastane çıkışında ayakkabısız ve çorapsız olması sosyal medyada ağır bir şekilde eleştirildi. “Annesi olsa bu şekilde çıkarmazdı.” Diyenler bile oldu. Annelik içgüdüsü çok farklıdır; fakat çocuğuna günler sonra kavuşan bir baba bunları düşünemez mi? Sonuç olarak Ayda’nın ayağında yara olmasından dolayı çorap ve ayakkabı giydirilmediği açıklandı. Maalesef, mevcut durumu acımasız bir şekilde eleştirenler olaylara tek taraflı bakan, empatiden yoksun, sorgulamadan yargılayan kişiler olduğunu söyleyebiliriz.

Empati 21.yüzyılda insanlarda aranılan en önemli becerilerden birisi olarak gösterilmektedir. Empati aynı zamanda iş hayatında ve özel hayatta iyi ile müthiş arasındaki farkı ortaya koyan önemli bir beceridir. Günümüzde mutlu ve başarılı bir hayata sahip olabilmek için sadece zeki olmak yeterli olmuyor. Duygularını ifade etmekten çekinmeyen, karşısındaki kişilerin duygularını anlayan, onların sıkıntılarının farkına varanlar, hayatta daha başarılı ve mutlu olma ihtimalleri yüksek olan kişilerdir. İş hayatına bakarsak, alanınızda çok iyi teknik bilgiye sahip olabilirsiniz. Liderlik beceriniz, empati yeteneğiniz, duygusal zekanız ve girişimciliğiniz yeterli seviyede değilse aynı pozisyonda   devam etme ihtimaliniz bir yana, işinizi bile kaybedebilirsiniz. Bu beceriler sizde mevcutsa, kendinize ait bir iş kurmanız ve farklı statülere gelmeniz içten bile değil.

Empati insanı birçok alanda etkilerken, cesareti de körüklüyor. Yakın dönemde 11-13 yaşları arasında 900 çocukla yapılan bir araştırmada araştırmacılar empati düzeyi yüksek olan çocukların, başka birine yöneltilen zorba davranışa karşı harekete geçme olasılığının daha yüksek olduğunu göstermiş. Bu tür “kurtarma” davranışında ailede verilen eğitimin önemi de oldukça yüksek. Yine, Samuel ve Pearl Olinel tarafından yapılan çalışmaya göre, soykırım esnasında Yahudileri kurtaran insanlar, genç yaşlarda başkalarının bakış açılarını algılamada yüreklendirilmişlerdir.

Teknolojik yaşamın etkisiyle birlikte bireyselliğin ön plana çıkması, son yıllarda empati seviyesinin düşmesine neden olmuştur. Çocukluğumuzda gruplara dayalı oyunlardan günümüzdeki bireysel ve online oyunlara dönüşler, öz çekimler bunların en bariz örnekleridir. Özel hayatımızda ve iş hayatında daha başarılı ve huzurlu bir hayat için empati yeteneğimizin geliştirilmesi gerekiyor. Bunun için de şunları yapabiliriz: Öncelikle konuştuğunuz kişileri (çocuk, genç, yaşlı) yargılamadan dinleyin. Yaşanılan olaylarla ilgili derin analizler yapın. Düzenli bir şekilde kitap okuyun. İletişimde asla şiddete yer vermeyin. Adaletsizlikle mücadele edin. Kendi kafanızın dışına çıkın. En önemlisi insanları yargılamayın, kırmayın…

‘’İnsanlar söylediklerinizi ya da yaptıklarınızı unutur; ama onlara neler hissettirdiğinizi asla unutmaz.”

KAYNAKÇA:  HBR, Duygusal Zeka Empati,kigem.com.tr,guldennantuwordpress.com