Ergonomik Çalışma Yeri Düzenleme – ANTROPOMETRİ

İşin insana uyumunu sağlama çabalarında temel öğe olan Ergonomik Çalışma Yeri Düzenlemenin alt ana başlıklarından biri “Antropometri” dir.
Antropometri bilimsel anlamda, insan vücut ölçüleri ve vücut hareketleri ile bu hareketlerin frekans ve sınırları gibi vücut özelliklerini inceleyen bir disiplindir. “Vücut ölçüleri bilimi” olarak da adlandırılan antropometri, çalışma (veya dinlenme) yeri dizaynının temelini oluşturmaktadır. Genel bir yaklaşım açısıyla antropometri, insanlara yardım ve hizmet etmesi için düşünülmüş bütün eşya ve araç tasarımının ayrılmaz bir parçasıdır.
İnsan vücut ölçüleri pek çok değişkenin etkisi altındadır. Antropometrik ölçüler ulus, bölge, yaş, cinsiyet, beslenme, sağlık, spor ve hatta sosyal statü gibi faktörlere göre değişiklik göstermektedir. Antropometrik çalışma yerinden söz edilebilmesi için, iş yerlerinin ortalama değerlere göre değil, amaca göre belirlenmiş bir ölçü aralığında, yani alt ve üst sınırlar arasında kalan ölçülere sahip kişilerin rahatça çalışabileceği şekilde düzenlenmesi gerekir. Bu ölçü aralığının farklı bir amacının bulunmadığı durumlarda, %5 ve %95 sınırları arasında kalan ölçüleri kapsaması, diğer bir ifadeyle antropometrik ölçülerin alındığı bireylerin en azından %90’ını içine alan ölçüleri kapsayacak şekilde çalışma yeri düzenlemenin yeterli olabileceği düşünülmektedir.
Antropometrik ölçülerin belirlenebilmesi için gerekli veri türleri; statik(yapısal), dinamik(fonksiyonel) ve kuvvetsel antropometrik verilerdir. Aşağıda bulunan Antropometrik ölçümlere ilişkin tanımlamalar ve uygulama alanlarının bazıları sizlerin de çalışma alanlarınızda yararlanabileceğiniz bilgiler olacaktır:
Boy uzunluğu: Birey başı dik, gözleri ön karşıya bakarken, yerden başın en üst noktasına kadar olan dikey mesafe. Bu veri kapılar ve açıklıkların min. Yüksekliğini belirlemeyi sağlar.
Omuz genişliği: Her iki taraftaki deltoid kaslar arasındaki max. Mesafe. Veri, ekipman tasarımında, koridor, tünel ile kapı genişlikleri ve açıklıkların belirlenmesinde, tiyatro ve toplantı salonlarında, oturma yeri ile masa etrafındaki oturma yerlerinin belirlenmesinde, oturma yeri arkalıklarının ve sıraların tasarımında ve giyeceklerin ölçülendirilmesinde kullanılır.
Oturma yüksekliği: Birey dik durumda iken, oturma yerinin üst düzeyi ile başın en yüksek noktası arasındaki dikey mesafe. Veri, iç mekan düzenlemelerinde, oturma pozisyonunda iken ekipmanların depolandıkları ünitelerin erişmeye uygun olarak yerleşiminde, engellerin, sarkan donanım malzemelerinin yerden yüksekliklerinin saptanmasında, oturma materyali arkalıklarının tasarımında, yatak düzenlemeleri ve donanımın yerden kazandıracak şekilde dizayn edilmesinde kullanılır.
Göz yüksekliği: Oturma yerinin üst yüzeyinden gözün dış kenarının dikey mesafesi. Veri, tiyatro, toplantı salonu, konferans salonu, televizyon ve diğer iç mekanlar gibi kulak ve göze hitap eden mekanların merkezi ve kolay görülebilecek şekilde tasarımında, mutfak ekipmanlarının, pencerelerin vb.nin yerleşiminde kullanılır.
Diz yüksekliği: Diz kapağının orta noktasının yerden dikey mesafesi. Veri, iç mekan düzenlemelerinde, sıra, masa ve tezgah altı açıklıklarının belirlenmesinde kullanılır.
El ulaşım mesafesi: Kolların ileriye doğru uzatıldığında ulaşabileceği en uzun mesafe. Çalışma alanlarında masa vb. mesafelerinin belirlenmesinde %5’lik değerler kullanılabilir.
Ağırlık: Günlük elbiselerle beraber yapılan ağırlık ölçümü.
Bir sonraki yazımda Ergonomide Fizyolojik Çalışma Yeri Düzenlemeyi ayrıntılı olarak sizlerle paylaşacağım. Sağlıklı ve Güvenli çalışmalar dilerim…