Ergonomide Enformatik Çalışma Yeri Düzenleme

Enformatik; bilginin toplanması, depolanması, işlenmesi, organize edilmesi, sınıflanması, dağıtılması ve kullanımı içim gerekli sistemler ve teknolojiyle ilgili uygulamalar ve araştırmalar yapan bir bilim dalıdır. Enformasyon; işlenmiş sınıflandırılmış veri, haber, bilgi, bilgilendirme anlamlarına gelmektedir.
Yukarıda teknik anlamını vermiş olduğumuz bilim dalının ergonomik çalışma yeri düzenlemede nasıl rol oynadığına değinelim.

İnsan doğası gereği, bir şeye karar vermeden veya bir işi yapmak için harekete geçmeden önce, mutlaka onu algılaması gerekmektedir. Bu algılamanın sağlanabilmesi için de gerekli ve yeterli enformasyonların alınması gerekmektedir. Çevreden gelen her türlü enformasyonun alınışı ise görme, işitme ve dokunma gibi duyu organları aracılığıyla oluşur. Çalışma açısından önem taşıyan enformasyonların %90’ından fazlası bu algılama organları üzerinden gerçekleşmektedir.

Duyma (işitme) yoluyla enformasyon algılama, uyarıların en iyi şekilde akustik sinyaller aracılığıyla verilmesinden dolayı önemli rol oynar. Uyarıların akustik sinyaller aracılığıyla verilmesinin avantajı, insanın belli bir yöne bakmasına gerek kalmadan bu tür sinyalleri algılayabilmesidir. Dolayısıyla bu tür bir enformasyon, çalışan için daha az yüklenme ve daha az dikkat demektir. Fakat, diğer çalışanları ilgilendirmiyorsa, akustik sinyallerin onları rahatsız edecek ve dikkatini dağıtacak durumda olmaması gerekir. Tüm çalışanları ilgilendiren ve uyaran tehlike sirenleri veya çalışma ve mola saatlerini haber veren akustik cihazların herkesçe duyulması gerekir.

Dokunma ve hissetme yoluyla enformasyon algılama ise, kumanda elemanları ve göstergelerin uyumlu hareket yönleri ve kumanda elemanlarının biçim tasarımı yoluyla kolaylaştırılır. Bu tasarım ve hareket yönlerinin insan doğasıyla uyum içinde olması gerekir. Örneğin, bir cihazın açma-kapama olayı için tasarlanmış kumandada, açma işlemi için aşağı-öne bastırarak veya sağa doğru çevirerek, kapama işlemi için de yukarı-arkaya çekerek veya sola doğru çevirerek olması insanın doğasıyla uyumluluk gösterecektir.

Enformatik algılamada, duyu organlarının dışında başka faktörler de vardır. Bunlar, enformasyonun türü, işle ilgili nesnelerin yapı, desen, renk, biçim, konum, nicelik vb., bildirme duyarlılığı ve bozucu etkenler (göz kamaşması, yetersiz aydınlatma, gürültü vb.) gibi faktörlerdir. İnsan tarafından algılanacak enformasyon sayısı kişinin duyu organlarının yeterliliği ve performansı ile ilişkilidir. Duyu organlarında performans düşüklüğü, insanın enformasyon algılama ve bunlara tepki gösterme özelliğini zayıflatır. Bu durumlarda dikkat yoğunluğu sorunu ortaya çıkar. Çok fazla enformasyonun olduğu hallerde ise, yorgunluk ve muhtemelen duyu boyutu kapasitesinin kaybolması gibi bir sorunla karşılaşılabilir.

Makine-ekipmanın teknik özellikleri, işyeri yerleşim ve çalışma düzeni ve çalışanlar bu bilgiler dikkate alınarak belirlenmeli ve seçilmelidir.

Sağlıklı ve Güvenli çalışmalar dilerim…